Sejm RP ustanowił 2023 rok – Rokiem Jadwigi z hr. Działyńskich Zamoyskiej w uznaniu jej zasług dla polskiego społeczeństwa i kształtowania wzorców postaw obywatelskich, uniwersalnego i ponadczasowego potencjału jej myśli wychowawczej.
Jubileuszowy rok to nie tylko kolejna rocznica, ale okazja do głębszego zastanowienia się nad życiem i działalnością tej wybitnej postaci. Kobiety nietuzinkowej przełomu wieków, która opierając się na swoich doświadczeniach dostrzegła potrzebę innego sposobu kształcenia kobiet – niż ona sama i jej współczesne dziewczęta doświadczały.
Jej życie przeplatało się z polską historią w sposób, który uczynił ją postacią wyjątkową, nie tylko ze względu na jej arystokratyczne pochodzenie, ale przede wszystkim zaangażowanie w rozwój edukacji, kultury, a może też i swoiście rozumianej emancypacji kobiet … choć emancypantką nie była.
W 1882 r. założyła Szkołę Domowej Pracy Kobiet najpierw w wielkopolskim Kórniku, potem w zakopiańskich Kuźnicach. Ideę szkoły wyrażały słowa zawarte w jej statucie: „Dać kobietom możność uzupełnienia wychowania w zakresie obowiązków życia domowego, wprawiając je do potrójnej pracy, ręcznej, umysłowej i duchowej, do zasadniczego przestrzegania porządku i oszczędności sił, czasu i mienia”.
Oprócz podstawowej edukacji w szkole generałowej uczono też prac gospodarskich i kuchennych, zarządzania obowiązkami domowymi, dobrych manier, muzyki, patriotyzmu, pobożności i gimnastyki. Celem Jadwigi Zamoyskiej było stworzenie takiej szkoły, w której dziewczęta każdego stanu i wieku mogłyby dążyć do doskonałości bycia kobietą i matką. Sama Zamoyska bowiem doskonalenie się, uważała od dzieciństwa za swoje podstawowe zadanie i w każdej roli i sytuacji, w jakiej w życiu się znalazła do doskonałości dążyła.
Założenia dla Szkoły Domowej Pracy Kobiet były tak przez nią opracowane, aby dopełniały wychowania po ukończonych naukach szkolnych i przygotowywały młode kobiety do spełniania obowiązków, które czekały je po opuszczeniu szkoły w życiu codziennym, czy to domowym, czy zawodowym – jako nauczycielki, gospodynie prowadzące zarobkowo dom, czy kobiety wspierające swoich ojców i mężów.
Realizując idee swoich przodków, między innymi ojca Tytusa hr. Działyńskiego pracowała na rzecz odzyskania niepodległości Polski i zachowania pamięci o przodkach, którzy stworzyli wzór Polaka -obywatela. Wraz z synem Władysławem hr. Zamoyskim, który umarł bezpotomnie, przekazała cały swój majątek narodowi polskiemu tworząc Fundację Zakłady Kórnickie, która miała za zadanie utrzymanie Szkoły Domowej Pracy Kobiet – choć nie był to jedyny jej cel.
W bieżącym roku, z okazji jubileuszu, organizowanych jest, także przez Fundację Zakłady Kórnickie, wiele wydarzeń, między innymi wystaw, koncertów, konferencji, wydawnictw, które mają przypomnieć i przybliżyć sylwetkę Jadwigi Zamoyskiej i jej idei.
Powstaje również film dokumentalny, biograficzny o Jadwidze Generałowej Zamoyskiej.
Jadwiga (ur. 4 lipca 1831 w Warszawie, zm. 4 listopada 1923 w Kórniku) urodziła się w arystokratycznej rodzinie wielkopolskich wybitnych patriotów. Wczesne lata dzieciństwa, wraz z rodziną spędziła w Małopolsce, gdy jej ojcu Tytusowi Działyńskiemu, na czas procesu za udział w Powstaniu, odebrano majątek kórnicki. Procesował się o swe dobra z władzami pruskimi przez 10 lat. Jadwiga od dzieciństwa zarażona przez ojca miłością do książek, bardziej wychowywana była jak syn, niż przyszła panna na wydanie. Otoczona od zawsze wartościami narodowymi, po wyjściu za mąż za – wuja, bohatera – Generała Władysława Zamoyskiego, znalazła się w otoczeniu zwolenników Hotelu Lambert i księcia Adama Czartoryskiego. Staje się swego rodzaju asystentem męża, prawą ręką „ministra”, a niekiedy posłańcem w sprawach dotyczących dobra ojczyzny. Po śmierci męża, mieszkając we Francji, skupia się na wychowaniu – dzieci własnych oraz dzieci emigrantów, sierot czy tych, którzy musieli opuścić Polskę.
Pisze o wychowaniu, patriotyzmie. Marzy o utworzeniu szkoły dla dziewcząt, a gdy syn Władysław dziedziczy jej rodzinny Kórnik, staje się to możliwe. Wraca wówczas do Wielkopolski, gdzie z córką Marią, zakłada Szkołę Domowej Pracy Kobiet. Niestety znów musi opuścić wielkopolski majątek, gdyż władze pruskie nie pozwalają na przebywanie na terenie zaboru pruskiego nie obywateli pruskich, a Zamoyscy posiadali wówczas obywatelstwo francuskie. Ostatecznie przenosi szkołę do Kuźnic, do Zakopanego, które jej syn kupił, by pozostało w polskich rękach. W Kuźnicach wychowała całą armię młodych kobiet, które z pewnością przyczyniły się do odzyskania niepodległości Polski, które wychowały nowe pokolenie wolnych i dumnych Polaków.
Na koniec życia tworzy wraz z synem Fundację, by majątek nie został podzielony, by mógł służyć narodowi polskiemu.
Warto w Roku Jadwigi Zamoyskiej przyjrzeć się jej życiowej pasji, marzeniom i dokonaniom, aby czerpać inspirację do własnego rozwoju i promowania wartości – takich jak praca, którą rozumiała jako wartość w drodze ku doskonaleniu się, miłość Boga – prowadząca do miłości ojczyzny, samodzielność kobiet i równe traktowanie się ludzi bez względu na pochodzenie, stan czy status społeczny.